درمان روماتیسم مفصلی با فیزیوتراپی و ورزش

آرتریت روماتوئید یا روماتیسم مفصلی یک اختلال التهابی مزمن است که معمولاً مفاصل کوچک مچ دست‌ها و مچ پاهای شما را درگیر می‌سازد.روماتیسم زانو یکی از شناخته ترین نوع روماتیسم مفصلی است.برخلاف آسیب فرسودگی و ساییدگی  ناشی از استئوآرتریت (آرتروز)، روماتیسم مفصلی بر غشاء داخلی کپسول مفصلی تأثیر می‌گذارد و باعث یک تورم دردناک می‌شود که در نهایت می‌تواند به فرسایش استخوان و تغییر شکل مفصل منجر شود.

روماتیسم مفصلی، که یک اختلال خود ایمنی است، هنگامی رخ می‌دهد که سیستم ایمنی بدن فرد به اشتباه به بافت‌ های بدن خود فرد حمله می‌کند. روماتیسم مفصلی، علاوه برای ایجاد مشکلاتی برای مفاصل و روماتیسم پا ، گاهی اوقات سایر اندام‌های بدن (مانند پوست، چشم‌ها، ریه‌ها و رگ‌های خونی) را درگیر سازد.

هر چند که آرتریت روماتوئید زانو می‌تواند در هر سنی بروز کند، اما معمولاً بروز آن بعد از 40 سالگی آغاز می‌شود. این اختلال در زنان بسیار شایع‌تر است. در درمان روماتیسم زانو ، بر کنترل علائم و جلوگیری از آسیب دیدن مفاصل تمرکز می‌شود.علائم شایع روماتیسم زانو عبارتند از: تورم و آب آوردن زانو، احساس گرمی در زانو، خشکی و بی‌حرکتی، درد و اختلال در عملکرد زانو (و البته دیگر مفاصل مانند مچ دست، انگشتان، آرنج و مچ پا).

علائم و نشانه ها

نشانه و علایم روماتیسم مفصلی عبارتند از:
•    گرم، متورم و حساس به لمس شدن مفاصل
•    خشکی صبحگاهی مفاصل که ممکن ساعت‌ها ادامه داشته باشد
•    به وجود آمدن برآمدگی‌های سفت بافتی در زیر پوست بازوها (ندول‌های روماتیسمی)
•    احساس خستگی، تب و کاهش وزن

در مراحل اولیه، معمولاً آرتریت روماتوئید (روماتیسم مفصلی) ابتدا بر مفاصل کوچک‌تر تأثیر می‌گذارد (خصوصاً مفاصلی که انگشتان دست را به مچ دست و انگشتان پا را به مچ پا وصل می‌کنند).

اغلب با پیشرفت بیماری، علائم به مفصل مچ دست‌ها، زانو‌ها، قوزک پا‌ها، آرنج‌ها، مفاصل ران و شانه‌ها گسترش پیدا می‌کنند. در اکثر موارد، علائم در مفاصل یکسانی از هر دو طرف بدن بروز می‌کنند (برای مثال، هر دو مچ دست).

ممکن است علائم و نشانه‌های آرتریت روماتوئید از لحاظ شدت با یکدیگر متفاوت باشند و حتی ممکن است که گاهی ظاهر شده و دوباره ناپدید شوند. پس از هر دوره افزایش فعالیت بیماری، که دوره «شعله‌وری » نامیده می‌شود، دوره‌ای از کاهش شدت نسبی علائم وجود دارد (یعنی زمانی که تورم و درد بسیار کمتر شده یا از بین می‌روند). به مرور زمان، آرتریت روماتوئید می‌تواند باعث شود مفاصل تغییر شکل داده و جابجا ‌شوند.

علت ها و دلایل

روماتیسم مفصلی زمانی بروز می‌کند که سیستم ایمنی بدن به سنوویوم  (لایه‌ای از سلول‌ها که دیواره داخلی کپسول مفصلی را پوشانده است) حمله می‌کند.
التهاب صورت گرفته باعث ضخیم شدن سنوویوم می‌شود، که این وضعیت در نهایت می‌تواند غضروف و استخوان مفصل را تخریب کند.

تاندون‌ها و رباط‌هایی که دو طرف مفصل را در کنار هم نگه‌می‌دارند ضعیف و کشیده می‌شوند. به تدریج، مفصل شکل و رباط خود را از دست می‌دهد.

پزشکان نمی‌دانند چه چیزی باعث آغاز این پروسه می‌شود، هر چند که به احتمال زیاد این عارضه تا حدودی ناشی از ژنتیک است. اگر چه ژن‌های فرد مستقیماً باعث بروز روماتیسم مفصلی نمی‌شوند، اما او را مستعد بعضی از عوامل محیطی (مانند عفونت با ویروس‌ها یا باکتری‌های به خصوص) می‌سازد که می‌توانند باعث بروز بیماری شوند.

تشخیص

گاهی اوقات تشخیص روماتیسم مفصلی در مراحل اولیه سخت است زیرا علائم و نشانه‌های اولیه این اختلال مانند علائم و نشانه‌های بسیاری از بیماری‌های دیگر است. هیچ‌گونه تست خون یا یافته فیزیکی به خصوصی برای تأیید تشخیص این اختلال وجود ندارد.

در طول معاینه فیزیکی، دکتر مفاصلتان را از لحاظ وجود تورم، قرمزی و گرمی چک می‌کند. او همچنین عکس‌العمل‌ها (رفلکس‌ها)  و قدرت عضلاتتان را نیز بررسی می‌کند.

آزمایش‌های خون : معمولاً سرعت رسوب گلبولی  (ESR یا sed rate، که با آزمایشی به همین نام مشخص می‌شود) در افراد مبتلا به روماتیسم مفصلی بالا است، که خود نشان دهنده وجود یک پروسه التهابی در بدن است. در سایر آزمایش‌های خون نیز، هدف متخصص، جستجو برای عامل روماتوئید و آنتی بادی‌های ضد پپتیدهای حلقوی سیترولینه (anti-CCP) است.

عکس رادیولوژی : گاهی اوقات دکتر توصیه می‌کند که عکس رادیولوژی بگیرید تا به کمک آن مطلع شود که روماتیسم مفصلی در طول زمان چقدر پیشرفت کرده است.

راه ها و روش های درمان

فیزیوتراپی یک درمان غیرجراحی برای روماتیسم مفصلی است که می‌تواند به طور مؤثری التهاب و درد مفصل شما را تسکین دهد. تکنیک‌های به کار گرفته شده در این روش درمانی همچنین به بازیابی عضله، دامنه حرکتی و انعطاف‌پذیری نیز کمک می‌کنند (و شما را به قدرت و توانایی لازم برای مقابله با دردهای آتی روماتیسم مفصلی مجهز می‌سازند).

انواع مختلفی از تکنیک‌های فیزیوتراپی وجود دارد که می‌توانند علائم روماتیسم مفصلی شما را تسکین دهند. درمان‌های غیرفعال  که می‌توانند بدنتان را ریکلس کنند عبارتند از ماساژ، گرما و سرما درمانی، آب‌درمانی، تحریک الکتریکی اعصاب از طریق پوست (تِنس)  و اولتراسوند.

برنامه فیزیوتراپی معمولاً با درمان‌های غیرفعال شروع می‌شود، و وقتی که احساس کردید آماده‌اید، درمان‌های فعالتان را شروع می‌کنید؛ این درمان‌ها بدنتان را تقویت کرده و از ادامه دردهای روماتیسم مفصلی جلوگیری می‌کنند. تمرینات جسمانی بخش بسیار مهم درمانتان هستند؛ همچنین فیزیوتراپ با همکاری شما برنامه‌ای مخصوص به شما تهیه می‌کند.

درمان‌های غیرفعال

•    سرمادرمانی: سرمادرمانی (یا کرایوتراپی) شعله‌ورشدن‌های دردناک روماتیسم مفصلی را تسکین می‌دهد. سرمادرمانی گردش خون را کند می‌کند، که این خود باعث کاهش تورم می‌شود. فیزیوتراپ می‌تواند روی ناحیه تحت درمان از بدنتان یک کمپرس سرد گذاشته، شما را ماساژ یخ بدهد، یا برای بافت‌های ملهتب از یک اسپری به نام  فلوئورومتان استفاده کند.

•    گرمادرمانی: گرما از طریق شل کردن عضلات و مفاصل خسته شما و افزایش جریان خونتان به ناحیه دردناک باعث آغاز پروسه بهبود طبیعی بدنتان می‌شود. ورود خون اضافی، باعث می‌شود اکسیژن و مواد مغذی بیشتری به اندام‌ها برسد.

سرمادرمانی و گرمادرمانی هر یک مزایای خود را دارند، و فیزیوتراپ می‌تواند برای به دست آوردن بهترین نتیجه به تناوب از این دو استفاده کند.

•    ماساژ: ماساژ، چه به صورت درمانی باشد و چه برای بافت عمیق، به ریلکس شدن مفاصل و عضلاتتان کمک می‌کند، تا بتوانید از آن‌ها به طور مؤثرتری استفاده کنید. فیزیوتراپ می‌تواند برای بهتر کردن نتیجه کار از سرما و گرمادرمانی در کنار ماشاژ استفاده کند.

یک یادآوری مهم: نباید نزدیک ناحیه متورم مفاصلتان ماساژ داده شود (چون معمولاً باعث ایجاد درد می‌شود). اما ماساژ می‌تواند عضلات و بافت‌هایی که بر مفاصل خسته‌ تأثیر می‌گذارند را ریلکس کند، حتی اگر این عضلات و بافت‌ها مستقیماً در کنار آن‌ها قرار نداشته باشند.

•    تنس (تحریک الکتریکی اعصاب از طریق پوست): تنس درمانی آزار دهنده به نظر می‌آید، اما در واقع دردآور نیست. در این روش الکترودهایی که با نوار چسب به پوستتان بسته شده‌اند جریان الکتریکی کوچکی را به نقاط کلیدی مسیر عصبی مور نظر می‌فرستد. عموماً عقیده بر این است که تنس باعث آزاد شدن اندورفین می‌شود، که مسکن طبیعی بدن است.

•    اولتراسوند: در این نوع درمان از امواج صوتی برای ایجاد گرمای ملایمی استفاده می‌شود که باعث افزایش جریان خون به بافت‌های عمیقتان می‌شود. اولتراسوند به کاهش التهاب، خشکی و درد کمک می‌کند. این شیوه درمانی غیرفعال همچنین دامنه حرکتتان، که معمولاً به خاطر درد ناشی از آرتریت روماتوئید محدود می‌شود، را افزایش می‌دهد.

درمان‌ های فعال

تمرینات ورزشی اساس تمامی برنامه‌های فیزیوتراپی روماتیسم مفصلی هستند. پس از آنکه دوره درمان‌های غیرفعالتان را تمام کردید فیزیوتراپ یک برنامه فعال مخصوص به شما تهیه می‌کند. درمان‌های فعال که شامل انجام مرتب تمرینات ورزشی می‌شود، به بهبود انعطاف‌پذیری، قدرت و حرکت مفاصل کمک می‌کند. این درمان‌ها علاوه بر کنترل درد فعلی شما وضعیت کلی سلامتتان را هم بهبود داده و همچنین به شما کمک می‌کند تا در صورت نیاز وزن کم کنید. فیزیوتراپ با همکاری شما و بر اساس علائم و تاریخچه سلامتان برنامه‌ای را برایتان تهیه می‌کند.

فیزیوتراپ به شما اصول مراقبت از خود را یاد می‌دهد تا بدانید که چگونه می‌توانید به بهترین شکل درد روماتیسم مفصلی خود را درمان کنید. در اینجا هدف اصلی آن است که اطلاعاتی به دست بیاورید که به شما کمک کند علائمتان را خودتان، بدون نظارت مستقیم یک فیزیوتراپ، کنترل کنید. لازم است که تمرینات را یاد بگیرید و بعد از آنکه دوره رسمی درمان تمام شد انجام آن‌ها را ادامه بدهید. اگر یک برنامه آمادگی جسمانی را ادامه بدهید، شانستان برای بهره‌مندی از مزایای بلند مدت فیزیوتراپی انجام شده بسیار بیشتر خواهد بود.