درمان صافی کف پا با فیزیوتراپی و ورزش
در مچ پا بیش از 30 مفصل وجود دارد، و این حرکت دقیق این مفصل ها در کنار یکدیگر است که ما را قادر می سازد بدویم، راه برویم و بپریم. وجود قوس کف پا به رشد مناسب استخوان ها، رباط ها (لیگامان‌ها)، تاندون‌ها و عضلات مچ پا بستگی دارد. رباط از بافت‌های همبند فیبری تشکیل شده است که مفصل را به استخوان وصل می‌کند. وجود رباط های شل یا ضعیف ساختمان قوس کف پا را به هم می‌زند. تاندون ها نیز بافت های همبندی هستند که عضله را به استخوان متصل می‌کنند. آن‌ها ساختارهای فیبری نیرومندی هستند که نیروهای تولید شده توسط عضلات را به استخوان انتقال داده و باعث تولید حرکت در مفاصل می‌شوند. این تاندون‌ها به مفاصل امکان حرکت کردن می‌دهند، و علاوه بر این یک کارکرد ثانویه دارند که عبارت است از پشتیبانی از قوس کف پا. هنگامی که عضلات و تاندون‌های مچ پا ضعیف باشند نقش حمایتی خود را کم‌اثرتر ایفا می‌کنند. در ادامه به بحث صافی کف پا و بروز درد کف پا می شویم.
فهرست
صافی کف پا چیست ؟
صافی کف پا عارضه ای است که در آن، قوس کف پای فرد در حالت ایستاده به اندازه نرمال ارتفاع ندارد. ضعیف بودن ساختار استخوان، شل بودن رباط‌ها و ضعیف بودن تاندون‌ها و عضلات پشتیبان می‌توانند باعث صافی کف پا شوند. یکی از راه‌های فهمیدن وجود این عارضه این است که ببینیم آیا هنگامی که فرد ایستاده است محل قوس اصلی کف پای او با زمین تماس پیدا می‌کند. صافی کف پا دارای دو نوع انعطاف پذیر و انعطاف ناپذیر است.
• صافی کف پای انعطاف‌پذیر: اگر فردی انگشتان پایش را بالا برد و کف پایش یک قوس شکل بگیرد، صافی کف پای او از نوع انعطاف‌پذیر بوده و نیازی به اصلاح صافی کف پا ندارد.
• صافی کف پای انعطاف ناپذیر: اگر زمانی که فرد انگشتان پایش را بلند کرده و روی پاشنه‌هایش بایستد هم قوس کف پا شکل نگیرد، عارضه صافی کف پا از نوع انعطاف‌ناپذیر است. اگر صافی کف پا انعطاف ناپذیر بوده یا دلیل درد کف پا باشد، باید مچ پا مورد تست‌ها و ارزیابی بیشتر قرار گیرد تا وجود هرگونه پاتولوژی زمینه‌ای این عارضه مشخص شود.
صافی کف پا در میان کودکان خردسال (نوزادان و کودکان نوپا) شایع است و در صورتی که تکامل کف پای کودک نرمال باشد نیاز به درمان نخواهد بود زیرا عموماً این عارضه با رشد کودک خود به خود اصلاح می‌شود. البته، گاهی اوقات این عارضه خود به خود بهبود نمی‌یابد. معمولاً اگر صافی کف پا تا بعد از سنین بلوغ بهبود نیابد، علائم آن شروع به پیشرفت می‌کنند. صافی کف پا همچنین در نتیجه آسیب دیدن تاندون‌ها در طول زمان نیز بروز می‌کند، که این امر باعث می‌شود این عارضه در افراد مسن‌تر نیز رخ دهد.خار پاشنه پا علاوه بر دلایل دیگر ، بر اثر صافی کف پا یا زیاد بودن قوس کف پا نیز بوجود می آید ، خارپاشنه غالباً نتیجه کشیدگی بیش از حد رباط‌ها و عضله‌های کف پا است، که به نوبه خود کشش آرنگ کف پا و پارگی مکرر (عادتی) غشاء پوشاننده استخوان پاشنه را در پی دارد. از علائم صافی کف پا میتوان به موارد زیر اشاره نمود:
علائم و نشانه ها
• وجود درد در مچ، قوزک یا ساق پا
• دردناک شدن یا احساس خستگی در مچ یا ساق پاها بعد از ایستادن یا راه رفتن به مدت طولانی
• دردی که پس از ورزش کردن یا انجام سایر فعالیت‌های جسمانی بروز می‌کند
• کاهش دامنه حرکتی مچ پا
اکثر افراد پس از یک دوره درمان محافظه‌کارانه که شامل استفاده از برِیس مچ پا (ارتوتیک)، بانداژ با استفاده از نوار چسب‌هاي مخصوص، تمرینات فیزیوتراپی و شیوه‌های مختلف تسکین درد می‌شود، دوباره می‌توانند توانایی حرکتی خود را به طور کامل بازمی‌یابند. بیمار حتماً باید پس از کم شدن درد و بازیافتن قدرت و توانایی حرکت، به تدریج به طور کامل فعالیت‌های بدنی‌اش را از سر بگیرد. آموزش دیدن برای انجام فعالیت‌های روزانه و درمان صافی کف پا با ورزش به کاهش بروز مجدد علائم صافی کف پا کمک می‌کند.
علت ها و دلایل
از علت صافی کف پا می توان گفت که بروز صافی کف پا در کودکان خردسال می‌تواند جز پروسه طبیعی رشد باشد، که در این صورت با محکم‌تر شدن تاندون‌ها در طول زمان این عارضه خود به خود از بین می‌رود. البته، افراد به طرق دیگری نیز به صافی کف پا دچار می‌شوند، که عبارتند از:
• بروز طبیعی آن در طول رشد کودک
• عارضه‌ای که با بالغ شدن فرد خود به خود اصلاح نمی‌شود
• آسیب دیدن یا وارد آمدن فشارهای طولانی مدت بر استخوان، رباط‌ها، عضلات و تاندون‌ها، که باعث بر هم زدن قوس کف پا می‌شود
• تارسال کوالیژن، که عارضه‌ای است که باعث می‌شود دو یا چند استخوان مچ پا به هم جوش بخورند یا با هم رشد کنند. این عارضه معمولاً در کودکان دیده می‌شود.
• گاهی اوقات زنان نیز در طول بارداری، به دلیل شل‌تر شدن رباط‌هایشان، دچار صافی کف پا می‌شوند.
• ممکن است صافی کف پا یا افتادگی قوس کف پا به عنوان بخشی از پروسه پیری نیز بروز کند.
راه ها و روش درمان
هر چند که صافی کف پای طبیعی اغلب نیازی به درمان ندارد، اما باز هم متخصص باید وضعیت را ارزیابی کند تا مطمئن شود که این صافی کف پا بخشی از پروسه طبیعی رشد است. اگر درد پا (خصوصاً درد پا در کودکان) وجود داشته باشد، حتماً باید یک پزشک وضعیت بیمار را از لحاظ وجود و هرگونه اشکال زمینه‌ای چک کند. برای ارزیابی وضعیت استخوان‌ها و تاندون‌های مچ پا میتوان از مچ پا سیتی اسکن، ام آر آی یا عکس رادیولوژی گرفت. اگر پزشک وضعیت مچ پا را بررسی کند و به این نتیجه برسد که همه چیز نرمال است، نیازی به درمان صافی کف پا وجود ندارد، مگر آنکه درد یا علائم آن بروز کنند.
بعد از تشخیص، در مواردی که صافی کف پا با درد یا سایر علائم همراه است، استفاده از وسایل ارتوتیک (کفی‌های کفش) که به عنوان تکیه‌گاه قوس کف پا عمل می‌کنند توصیه می‌شود. در مورد کف پای صاف انعطاف‌ناپذیر یا مواردی از صافی کف پا که ناشی از یک پاتولوژی زمینه‌ای (مانند تارسال کوالیژن) هستند به درمان‌های پیچیده‌تری نیاز خواهد بود. در شدیدترین موارد، این درمان‌ها شامل عمل جراحی و فیزیوتراپی می‌شوند.
مداخلات درمانی در فیزیوتراپی
فیزیوتراپ ها متخصصانی هستند که برای انجام مداخلات درمانی آموزش دیده شده‌اند. همانگونه که در کتاب راهنمای حرفه فیزیوتراپی نوشته شده است، مداخلات درمانی عبارتند از استفاده ماهرانه و هدفمند از شیوه‌ها و تکنیک‌های فیزیوتراپی جهت ایجاد تغییراتی همسو با تشخیص طبی و پیش‌آگهی و هدف بیمار یا مراجعه کننده.
معمول ترین مداخلات مورد استفاده در درمان صافی کف پا عبارتند از:
• تکنیک درمان دستی (MTT): عبارت است از ماساژ درمانی که شامل ماساژ بافت‌های نرم، ماساژ مالشی عمیق ، کشش دستی و متحرک سازی مفاصل می‌شود که توسط یک فیزیوتراپ برای درمان کف پای صاف و بازیابی قابلیت تحرک و دامنه حرکت مچ پا و تاندون‌ها انجام می‌گیرد.
• تمرینات درمانی (TE)، شامل تمرینات کششی و تقویتی برای بازیابی دامنه حرکت و تقویت مچ پا و عضلات تحت تأثیر عارضه.
• بازآموزی عضلانی عصبی (NMR) جهت بازیابی ثبات، ورزیده سازی مجدد اندام تحتانی،و بهبود تکنیک و مکانیک حرکت (برای مثال، دویدن، پریدن، لگد زدن یا قدم زدن) در استفاده روزانه از اندام‌های تحتانی درگیر.
• شیوه‌هایی که استفاده از اولتراسوند، تحریک الکتریکی، یخ، لیزر سرد و سایر شیوه‌های موجود جهت کاهش درد و التهاب موجود در مچ پا و تاندون را شامل می‌شوند.
• برنامه خانگی، که تمرینات تقویتی، کششی و ثبات دهنده و همچنین دستورالعمل‌هایی برای کمک به فرد در انجام امور روزمره و رفتن به سطح بعدی از توانایی های عملی را شامل می‌شود.
• تجویز وسایل ارتوتیک و کفش‌های مخصوص (متاسفانه ساخت کفش طبی در جامعه حالت تجاری پیدا کرده و هر نوع کفش راحت و استانداردی نام طبی به خود گرفته است. منظور از طبی یعنی ساخت کفش متناسب با مشکل ساختاری کف پا و زانو و کمر یک فرد.)
• استفاده از بانداژ از جنس نوار چسب‌هاي مخصوص، جهت نگه‌داشتن ساختارهای متأثر از عارضه، نیز توصیه می‌شود
ورزش صافی کف پا
چین دادن حوله
برای رفع صافی کف پا یک حول را روی زمین قرار دهید. تنها با استفاده از انگشتان پای آسیب دیده‌تان آن را به طرف خودتان چین بدهید. می‌توانید با قرار دادن یک وزنه بر روی انتهای حوله نیروی مقاومت را افزایش دهید. این تمرین را 20 بار انجام دهید.
زدن ضربات آهسته با انگشتان پا
در همان حال که پاشنه پایتان را بر روی زمین نگه‌داشته‌اید، تمامی انگشتان پایتان را از روی زمین بلند کنید، چهار انگشت بیرونی‌تان را در هوا نگه‌دارید و تنها با انگشت شست پایتان آهسته به زمین ضربه بزنید. سپس جای انگشتان را عوض کنید و این بار انگشت شست پایتان را در هوا نگه دارید و با چهار انگشت بیرونی‌تان چند بار آهسته به زمین بزنید. کار را با 10 ضربه شروع کنید و به تدریج تعداد آن را به 50 ضربه در هر جلسه برسانید.
کشش عضلات پشت ساق پا
رو بروی یک دیوار بایستید و با کف دو دستتان به آن به تکیه دهید، به طوری که زانوی عقبتان کاملاً صاف شود. آن‌قدر به سمت جلو فشار دهید که کشش را در عضلات پشت ساق پایتان احساس کنید، البته نه تا حدی که درد احساس شود. وضعیت کشش را 15 تا 30 ثانیه حفظ کنید. این حرکت را برای هر پا سه بار تکرار کنید.
کشش تاندون آشیل
با کف دو دستتان به دیوار به تکیه دهید. به تدریج زانوی عقبتان را خم کنید، تا جایی که در تاندون آشیل احساس کشش کنید، اما نه تا حدی که درد احساس شود. وضعیت کشش را 15 تا 30 ثانیه حفظ کنید. این حرکت را برای هر پا سه بار تکرار کنید.
مشاوره رایگان